ses değişmesi

a. db. Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan ses başkalaşması: jilet > cilet, kaçtı > kaştı, Necdet > Nejdet gibi.

Bir dilin gelişimi süresince seslerin uğradığı İMLA 2 ğC SE HTSETH her türlü değişiklik. Bu değişme ya hiç bir ara evresi olmaksızın doğrudan doğruya olur ( DEĞŞİLİM, Mutation; ATLAYIŞLI DEĞİŞME, Chang, instantané; ARAÇSIZ DEĞİŞME, Chang, immédiat; ORUNLAMALI DEĞİŞME, Chang, par substitution ). veya bir takım ara şekillerden geçerek meydana gelir ( KERTELİ DEĞİŞME, Chang, progressif ). Bundan başka değişme kimi vakit sesin öz niteliğinden gelme ( KENDİLİĞİNDEN DEĞİŞME, Chang, spontané; BAĞIMSIZ DEĞİŞME, Chang, indépendant ) olabildiği gibi sesin kelimedeki veya cümledeki yeri ve dolayısıyla ona dokunan başka seslerin komşuluğu kabilinden bir takım haller dolayısıyla de olabilir. ( BAĞIMLI DEĞİŞME, Chang, dépendant; ŞARTLI DEĞİŞME, Chang. conditionné; BAĞIMLI DEĞİŞME, Chang, conıbinatoire ou combinatif ).

Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan ses başkalaşması: Fadıl< fazıl, hidmet< hizmet, geçti< (geşti) , açtı < (aştı) , Neclâ< Nejlâ, Necdet< Nejdet vb. (bk. ses karşılanması ve dönüşme).

Bir dilde kendiliğinden veya o dilin ses eğilimlerine bağlı olarak, kelime veya eklerde, bir sesin yerini genellikle kendisine yakın başka bir sese veya gelişme yolu ile kendisinden türemiş başka bir sese bırakması olayı: ked- > key- > gey- > giy- (1. k- > g-; 2. e->-K-> -i 3. -d- > -y-); a.dak > ayak, kudug > kuyug > kuyu (-d- > -y-); azak, atah, ura (d>z, t, r); kanyu > kayu «hangi», kanyu > kanı > hanı > hani (ny > y,n; k > h >h); sub > suv > su «su»; tawışgan > tavışan > tavşan «tavşan» (b>v); +Iñlz-/+UñUz çokluk II. şahıs iyelik eki > TT.+InIz/+UnUz: ev-iniz, yol-unuz; Kökt. ata-gız «babanız», eb-igiz «çadırınız», ertigiz «idiniz» (ñ>g); Kaşg. kögürçgün > kökerçin > kögerçin > kögerçin > kügerçin > güğercin > güvercin; (g>v); ET. eQgü > eygü > eyü > eyi> eyi > iyi (d>y); jandarma > candarma; Far. divar > duvar, Ar. attar > aktar vb.

Azerbaycan Türkçesi: säs däyismäsi; Türkmen Türkçesi: ses çalışması; Gagauz Türkçesi: sesdönmesi ~ *ses düşmesi; Özbek Türkçesi: tóvuş ozgarişi; Uygur Türkçesi: tavuşnin özgirişi; Tatar Türkçesi: awaz üzgärü ~ awaznıň üzgareşe; Başkurt Türkçesi: öndöň üzgärewe; Kmk: awazlanıalmaşınıwu; Krç.-Malk.: tawuşnu türleniwü; Nogay Türkçesi: ses awısuwı; Kazak Türkçesi: dıbıstıň özgerüwi; Kırgız Türkçesi: tıbıştardın özgörüşü; Alt:: tabıştın kubuları; Hakas Türkçesi: tapsag alızii; Tuva Türkçesi: ün solçulgazı; Şor Türkçesi: *ün alıjı; Rusça: izmeneniye zvuka

ses değişmesi için benzer kelimeler

ses değişmesi, 13 karakter ile yazılır. Ayrıca, s harfi ile başlar, i harfi ile biter. Tüm karakter dağılımı ise, 's', 'e', 's', ' ', 'd', 'e', 'ğ', 'i', 'ş', 'm', 'e', 's', 'i', şeklindedir.
ses değişmesi kelimesinin tersten yazılışı isemşiğed ses diziliminde gösterilir.